Ölüm Aylığı ve Hak Sahipliği

Ölüm aylığı, sigortalı bir kişinin hayatını kaybetmesinin ardından hak sahiplerine bağlanan aylıktır. 5510 sayılı Kanun’da bu aylığın bağlanabilmesi için belirli şartlar getirilmiştir.

Ölüm sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları

“MADDE 32 - Ölüm sigortasından sağlanan haklar şunlardır:

a) Ölüm aylığı bağlanması.

b) Ölüm toptan ödemesi yapılması.

c) Aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.

d) Cenaze ödeneği verilmesi. (Değişik ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/20 md.)

Ölüm aylığı;

a) En az 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş,

b) 47 nci maddede yazılı sebeplerle kazaya uğramış, malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış,

c) Bağlanmış bulunan malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş,

durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde bağlanır. Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanların hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için ölen sigortalının genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığından dolayı prim ve prime ilişkin her türlü borcunun olmaması veya ödenmesi şarttır.”

32. maddede ölüm sigortası ile birlikte ölüm aylığı, ölüm toptan ödemesi, aylık alan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi ve cenaze ödeneği verilmesi yardımları yapıldığı belirtilmiştir. Yine aynı maddede ölüm aylığının şartları sıralanmıştır.

Buna göre ölüm aylığının söz konusu olabilmesi için;

· En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya

· 4/1-(a) sigortalıları için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmalıdır.

Ayrıca;

· Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemleri tamamlanmamış,

· Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş durumda iken ölen sigortalıların hak sahiplerine yazılı istekte bulunmaları halinde ölüm aylığı bağlanacaktır.

Bunun yanı sıra önemli bir detay olarak 4-B’lilerin yani Bağ-Kur’luların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için ölen sigortalıların genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şarttır.

Ölüm aylığı ölen sigortalının eşine, çocuklarına, anne ve babasına bağlanır. Hesaplanması ise sigortalı yaşlılık, malullük veya vazife aylığı almaktaysa bu tutar; malüllük veya yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra sigortalı olarak çalışmaya başladığından dolayı aylığı kesildiyse ölüm tarihi esas alınarak tespit edilecek aylığı; henüz bu aylıkları almıyor ise malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim ödeme gün sayısı, 9000 günden az ise 9000 gün üzerinden, 9000 gün ve daha fazla ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden hesaplanır.

4-a’lılar yani eski adıyla SSK’lılar için prim gün sayısı 7200 gün olarak uygulanır.

5510 sayılı Kanun’un 34. Maddesinde hesaplanacak aylığın paylaştırılması hususu düzenlenmiştir. Bu madde hükmüne göre;

a) Eşine aylık bağlanması için, ölüm tarihinde sigortalının eşi ile yasal evlilik bağı bulunması şarttır. Sigortalının dul eşine %50 si; aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise aynı Kanunun 5/1-a,b,e bentleri hariç Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde %75 i oranında aylık bağlanacaktır.

b) Ölen sigortalının çocukları;

1) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya,

2) Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malûl olduğu anlaşılanların veya,

3) Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızlarının her birine %25'i, anne ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan veya sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber anne veya babaları sonradan evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak sahibi bulunmayanların her birine %50'si,

c) Ölen sigortalının anne ve babası;

1) Anne ve/veya baba 65 yaşın altında ise, hak sahibi eş ve çocuklarından geriye artan hisse kalırsa, gelirleri asgari ücretin net tutarından az olursa ve diğer çocuklarından hak kazanılan aylıklar hariç olmak üzere aylık bağlanmamış olması şartı ile anne ve babaya toplam olarak aylığın %25’i oranında,

2) Anne ve/veya baba 65 yaşın üstünde ise, belirtilen şartları taşımaları halinde ölen sigortalının hak sahibi eş ve çocuklarından geriye artan hisseye bakılmaksızın anne ve babaya toplam olarak aylığın %25’i oranında aylık bağlanacaktır.

Bu noktada belirtmek gerekir ki hak sahiplerine bağlanacak aylıkların toplamı sigortalıya ait aylığın tutarını geçemeyecek gerekirse hak sahiplerinin aylıklarından orantılı olarak indirimler yapılacaktır.

Kanun’a göre ölüm aylıkları hak sahipliğinin kazanıldığı tarihi takip eden ay başında bağlanacak ve yukarıda anılan şartların kaybedilmesi halinde şartların ortadan kalktığı tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilecektir.

Kanun’un 35. Maddesinde aylığın kesilmesine yol açan sebebin ortadan kalkması halinde aylığın yeniden bağlanacağı da belirtilmiştir.

Ölüm sigortasının sağladığı faydalardan evlenme ve cenaze ödenekleri ise 37. Maddede düzenlenmiştir. Bu madde hükmüne göre evlilik nedeniyle aylıkları kesilecek olan kız çocuklarına talepte bulunmaları halinde aldıkları aylığın iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olarak evlenme ödeneği adı altında peşin olarak ödenir. İki yıllık süre içinde yeniden hak sahibi olunsa dahi bu sürenin sonuna kadar aylık bağlanmaz ancak genel sağlık sigortalısı sayılır.

Cenaze ödeneği ile ilgili olarak ise Kanun’da aynen: “İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri, malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya kendisi için en az 360 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olup da ölen sigortalının hak sahiplerine Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden cenaze ödeneği ödenir. Cenaze ödeneği, sırasıyla sigortalının eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilir.” olarak açıklanmıştır.